— To widzi pani: ta ładna pani ukradła tamtej pani lalkę…
— Także miała się na co łakomić!…
— Ha, trudno. Nie każdy może kraść magle…
— To pani ukradłaś magle — odezwał się spoza kumoszek gruby głos. — Nie ten złodziej, co zabiera swoją własność, ale ten, co da piętnaście rubli zadatku i myśli, że już kupił…
Sędzia wciąż pisał, a ja chciałem przypomnieć sobie mowę, którą ułożyłem wczoraj na obronę pani Stawskiej, a na pohańbienie baronowej. Ale że mi się w głowie plątały wyrazy i zdania, więc zacząłem oglądać się po sali.
Pani Misiewiczowa wciąż modliła się w ławce po cichu, a siedząca za nią Marianna płakała. Pani Krzeszowska miała szarą twarz, przycięte usta i spuszczone oczy; ale z każdego fałdu jej ubrania wyglądała złość… Obok niej stał Maruszewicz wpatrzony w ziemię, a za nim służąca baronowej, tak przestraszona, jakby ją miano prowadzić na szafot…
Nasz adwokat tłumił ziewanie.
Wokulski ściskał pięści, a pani Stawska spoglądała kolejno na wszystkich z takim łagodnym spokojem, że gdybym był rzeźbiarzem, wziąłbym ją za model do posągu oskarżonej niewinności.
Wtem, pomimo protestu Marianny, Helunia wybiegła na salę i schwyciwszy matkę za rękę spytała półgłosem:
— Mamo, czego ten pan kazał mamie tu przyjść?… Ja coś powiem do uszka: pewnie mama była niegrzeczna i teraz będzie stać w kącie…
— To wyuczone!… — rzekła czerwona kumoszka do starszej.
— Żebyś pani tak zdrowa była! — mruknął za nią gruby głos..
— Pan będziesz zdrów za moją krzywdę… — odparła z gniewem kumoszka.
— A pani skonasz na konwulsje i będą cię w piekle maglować na moich maglach — odrzekł jej antagonista.
— Ciszej! — zawołał sędzia. — Co pani Krzeszowska mówi o sprawie?
— Wysłuchaj mnie, panie sędzio! — zaczęła deklamować pani baronowa wysunąwszy nogę naprzód. — Po zmarłym dziecku została mi, jako najdroższa pamiątka, lalka, która bardzo podobała się tej oto pani — wskazała na Stawską — i jej córce…
— Oskarżona bywała u pani?
— Tak, wynajmowałam ją do szycia…
— Alem jej nic nie zapłaciła! — huknął z końca sali Wirski.
— Ciszej! — zgromił go sędzia. — Tak i cóż?
— W dniu, w którym tę panią oddaliłam od siebie — mówiła baronowa — zginęła mi lalka. Myślałam, że umrę z żalu, i zaraz na nią powzięłam podejrzenie… Miałam dobre przeczucie, gdyż w kilka dni później przyjaciel mój, pan Maruszewicz, zobaczył z okna, że ta pani (która mieszka vis a vis niego) ma u siebie moją lalkę i dla niepoznaki przebiera ją w inną suknię.
Wtedy poszłam do jego mieszkania z moim doradcą prawnym i zobaczyłam przez lornetkę, że moja lalka jest rzeczywiście u tej pani. Na drugi dzień więc udałam się do niej, zabrałam lalkę, którą tu widzę na stole, i podałam skargę.
— A pan Maruszewicz jest pewny, że to ta sama lalka, która była u pani Krzeszowskiej? — spytał sędzia.
— To jest… właściwie mówiąc… pewności nie mam żadnej.
— Tak dlaczegóż pan Maruszewicz powiedział to pani Krzeszowskiej?
— Właściwie… ja nie w tym znaczeniu…
— Nie kłam pan! — zawołała baronowa. — Przybiegłeś do mnie, śmiejąc się, powiedziałeś, że Stawska ukradła lalkę i że to do niej podobne…
Maruszewicz zaczął mienić się, potnieć i nawet przestępować z nogi na nogę, co jest chyba dowodem wielkiej skruchy.
— Podlec! — mruknął Wokulski dosyć głośno.
Spostrzegłem jednak, że uwaga ta nie wzmocniła w Maruszewiczu otuchy. Owszem, zdawał się być jeszcze więcej zmieszany.
Sędzia zwrócił się do służącej pani Krzeszowskiej.
— U was była ta lalka?
— Nie wiem która… — szepnęła zapytana.
Sędzia wyciągnął do niej lalkę, ale służąca milczała mrugając oczyma i załamując ręce.
— Ach, to Mimi!… — zawołała Helunia.
— O, panie sędzio! — krzyknęła baronowa. — Córka świadczy przeciw matce…
— Znasz tę lalkę? — spytał sędzia Heluni.
— O znam!… Zupełnie taka sama była u pani tam w pokoiku…
— Czy to jest ta sama?